Kenmerken: Stadswijk / Tuindorp / Stedenbouw / Nieuwbouw
Locatie: Sint-Bernadettewijk, Gent
Opgave: Stedenbouwkundig masterplan met ambities, krijtlijnen en randvoorwaarden voor de vervangbouw van de Sint-Bernadettewijk. Participatietraject is onderdeel van de planontwikkeling.
Programma: 250 sociale huurwoningen (ca. 83 rijwoningen, ca. 76 stapelwoningen, ca. 91 appartementen), ca. 1400 m2 voorzieningen. Verdichting van > 130%
Opdrachtgever: Stad Gent, Thuispunt Gent, Wonen in Vlaanderen
Samenwerking: De Smet Vermeulen architecten (Stedenbouwkundig masterplan en architectuurproject), D+A Consult (landschapsarchitect)
Datum: 2022 (selectie), 2023-2024 (stedenbouwkundig masterplan), 2024-heden (ontwerp architectuurproject)
Tuinwijk van de 21ste eeuw
De Sint-Bernadettewijk was een compacte, groene wijk met overwegend grondgebonden woningen, passend in de traditie van vooroorlogse tuinwijken. Na bijna 100 jaar gebruik is de wijk begin 2023 gesloopt. De ambitie bij herbouw is groot. De nieuwe Sint-Bernadettewijk moet een ‘tuinwijk van de 21ste eeuw’ worden. Zeven thema’s brengen het stedelijk beleid en de uitgangspunten van zowel Stad Gent als Thuispunt Gent samen. Tezamen vormen ze het kwalitatief en kwantitatief programma voor de wijk.
Een compacte wijk met divers woonprogramma.
Een ontwerp dat zich richt op goed samenleven.
Een klimaatrobuuste en duurzame wijk.
Een woonwijk verweven in het groen.
Een woonwijk met voldoende aandacht voor water.
Een autoluwe wijk.
Een wijk met een leesbare architectuur.
Van enclave naar verbonden wijk
De voormalige Bernadettewijk was een enclave, niet verbonden met de omliggende wijken. De architectuur was er samenhangend. Een stadsschool zit niet aan de Sint-Bernadettestraat maar is als een richtpunt in de rand van de wijk opgenomen. De parochiekerk en een tweede school liggen aan de Sint-Bernadettestraat en vormen een knoop in dit lint. Beiden bevinden zich tegenover de wijk. De kerktoren en daarachterliggende watertoren zijn een oriëntatiepunt in de Bernadettewijk.
Een andere knoop is de oversteek van de groenklimaatas, daar waar de bebouwing onderbroken wordt en ruim zicht ontstaat op de parken aan beide zijden van de straat. De as heeft als doel groene ruimten te verbinden en is voor fietsers, wandelaars en dieren ecologisch en naar beleving zinvol. De eerste stukken van de as zijn al uitgevoerd. De herbouw van de Bernadettewijk zal voor het vervolg zorgen. Resultaat is straks een robuust voorstedelijk weefsel rondom de al bestaande centraliteiten.
Een autoluwe groene wijk
De nieuwe wijk concentreert zich rondom twee poolen met voorzieningen. Eén rondom de school. Haar aanwezigheid wordt versterkt door de toevoeging van een groen plein, het beeld is dat van een dries. Een goede plek om een nieuw wijkprogramma te voorzien, een dokterspraktijk en klusserette. De tweede pool voorzien we in de omgeving van de kerk. De nieuwe wijk profileert zich aan de overzijde van de straat, de bomenrij wordt hier onderbroken, de gevel wijkt naar achteren waardoor een pleincontour ontstaat. Ook hier worden passende voorzieningen, zoals een buurtsuper en ontmoetingsruimte toegevoegd. De nieuwe wijk profileert zich op deze manier langs de Sint-Bernadettestraat en de groenklimaatas.
In de wijk reduceren we de private binnentuinen en maximaliseren we groene publieke ruimten. Gedeelde tuinen leggen we aan de straatkant. Deze mini-closes zijn door enkele omliggende woningen toe te eigenen en in te richten. We versterken en breiden bestaande landschapselementen uit, waaronder de bestaande bomen aan de Sint-Bernadettestraat. Alle straten krijgen een groen karakter. In de nieuwe Sint-Bernadettewijk worden auto’s geweerd. De inritten van de parkeergarages worden gecombineerd met parkeerhavens voor bezoekers. Voorbij deze plekken is de auto, op de hulpdiensten na, niet meer welkom. Zo ontstaat volop ruimte voor ontmoeting, groen en spel op straat.
In de architectuur ontwerpen we drie basistypes: eengezinswoningen, appartementengebouwen en stapelwoningen. De inzet van de verschillende types versterkt de structuur van de wijk; appartementengebouwen bij de twee poolen, stapelwoningen als straatwanden, eengezinswoningen als basis voor de wijk.