Verkennende studie veiligheid Overvecht

De Nijl Architecten heeft in samenwerking met de Els Desmet (stadsgeograaf) in opdracht van de gemeente Utrecht een verkenning gedaan naar de ruimtelijke aspecten van het thema veiligheid in de naoorlogse wijk Overvecht. Wat zijn onveilige plekken in de wijk, waar ligt dat aan en hoe kan de inrichting van de buitenruimte en de (begane grond van) gebouwen bijdragen aan het vergroten van de veiligheid of het gevoel van onveiligheid? Deze studie bouwt voort op de Ruimtelijke visie raamwerk Overvecht. Doel is het agenderen van het thema veiligheid bij lopende en toekomstige fysieke initiatieven en projecten in de wijk.

Een bijzonder aspect van Overvecht is de schaal van het gebied. Overvecht is geen grote wijk die als één element aan de noordkant van de stad ligt, maar een stadsdeel dat bestaat uit een conglomeraat van woonbuurten (de bebouwingsvlakken) gescheiden door groene tussenruimte (het raamwerk). Dit schaalaspect is belangrijk bij de interpretatie van de ruimtelijke opzet van Overvecht en de relatie tussen Overvecht en de stad. Het raamwerk is onderdeel van de ruimtelijke hoofdstructuur van Utrecht en verbindt de woonbuurten met het omringende landschap. Deze ruimtelijke interpretatie is terug te zien in onze analyses, de interviews en aanbevelingen in de studie.

De studie bestaat uit een aantal onderdelen:

Invalshoek 1: Ogen op straat. Kaartanalyse naar de invloedssfeer van de verschillende soorten gebouwen op zichtbaarheid van routes en plekken.
Invalshoek 2: Incidenten. Koppeling van statistische data van Gemeente Utrecht en de politie over meldingen van veiligheidsincidenten aan routes en op plekken.
Invalshoek 3: Lokale ervaring. Interviews met bewoners en wijkprofessionals. Voor beiden is dezelfde gespreksleidraad gebruikt en staan de belevingen en ervaringen van routes en plekken in de wijk, in relatie tot (on)veiligheid (overdag en in de avond en nacht) centraal.
Veiligheidsbeeld en aanbevelingen. De drie kaarten en de interviews vormen de basis voor een ‘veiligheidsbeeld’ Overvecht. Dit is een synthese-kaart, waarin de bevindingen van de verschillende invalshoeken zijn samengebracht. Bij deze kaart is een lijst van algemene aanbevelingen opgesteld, als ‘toolbox’ voor het buitenruimte-ontwerp en de inpassing van bebouwing.

De studie heeft het karakter van een ‘atlas’. De schaal en gedetailleerde opzet van de kaarten maakt het mogelijk om de studie op hoofdlijnen te lezen, maar ook te kunnen ‘dwalen’ door de verschillende invalshoeken en plekken van Overvecht. De kaarten vertellen het verhaal van de verschillende invalshoeken en laten verbanden zien, wat de basis is voor het ‘veiligheidsbeeld’ en de ‘synthesekaart’. Voor de toolbox zijn aanbevelingen aan de hand van een aantal thema’s uitgewerkt, zoals de menselijke maat (‘grote maten klein maken’, door bijvoorbeeld geleding en ritmering), diversiteit in buitenruimte en plekken (zowel op schaal van de stad als de buurt), winkelcentra als publieke plekken, functiemenging en flexibiliteit, en eigenaarschap. De toolbox geeft handvatten vanuit ruimtelijk oogpunt voor een ‘veilige’ buitenruimte en meer algemeen een bundel tools voor een prettige en toekomstbestendige woon- en leefomgeving van het naoorlogse Overvecht.